Przykładowe zabiegi ochronne wykonywane w celu ochrony cennych gatunków roślin:
Zabezpieczenie stanowiska pajęcznicy liliowatej (Anthericum liliago L.) o powierzchni około 300 m2.
W Polsce roślina ma wyspowe stanowiska w zachodniej części kraju. Osiąga u nas wschodni kres występowania. Jest jedną z najcenniejszych roślin Wolińskiego Parku Narodowego- a zarazem całej wyspy Wolin- oraz rzadkością w skali Pomorza i Polski. W Parku roślina występuje na dwóch stanowiskach w okolicach Wicka. Na jednym z nich wyróżnia się szczególną żywotnością i liczebnością. Występuje także na klifie nad Zalewem Szczecińskim na wschód od Lubina, lecz stanowisko jest zagrożone przez abrazję. Z muraw, gdzie występuje pajęcznica usuwana jest ręcznie w ramach zabiegów ochronnych np. śliwa tarnina, siewki drzew, które w przyszłości mogłyby zacienić stok. Ucierpiałaby na tym pajęcznica jako gatunek światłożądny i ciepłolubny. Na wielkość produkcji nasion u pajęcznicy mają wpływ również sarny, które obgryzają kwiatostany. Stąd jako zabieg ochronny w WPN stosuje się fladrowanie stanowiska tzn. rozwiesza się liny z chorągiewkami odstraszające sarny, które omijają te powierzchnie.
2. Zabezpieczenie stanowiska mikołajka nadmorskiego (Eryngium maritimum L.) poprzez usuwanie wierzby kaspijskiej na powierzchni około 0,66 ha
Występuje w dwóch zespołach wydmowych: na wydmach tzw. białych w Elymo- Ammophiletum oraz częściej na wydmach tzw. szarych w Helichryso- Jasionetum. W Parku ma zasoby małe w porównaniu z innymi odcinkami wybrzeża, ponieważ przeważa tu brzeg klifowy, a w pozostałych miejscach pas wydm jest wąski. Najliczniejsze populacje występują na północ od Wisełki oraz w północno- wschodnim krańcu Parku, między Świętouściem a Międzywodziem. Na większości stanowisk mikołajek kwitnie i owocuje, ale siewek i osobników młodych jest niewiele.
Wymagania: jest gatunkiem źle znoszącym zacienienie, z tego powodu na jego stanowiskach z wydm usuwana jest m.in. wierzba kaspijska oraz rozluźnia się zwarcie sosny. Materiał usuwany jest wykładany na przedpolu wydm, aby zabezpieczyć stanowisko przed niszczycielską działalnością morza w czasie trwania jesienno-zimowych sztormów.
3. Ręczne obkoszenie szuwaru kłoci wiechowatej (Cladium mariscus (L.) POHL.) na powierzchni 1 ha oraz obkoszenie w jej płacie zarośli woskownicy europejskiej (Myrica gale L.) oraz rozluźnienie zarośli olchy pospolitej.
W Polsce szuwar kłociowy występuje na Pomorzu, Ziemi Lubuskiej i Wielkopolsce. Należy on do najbardziej wartościowych składników roślinności bagiennej Parku. Zajmuje powierzchnię około 9 ha na Drożkowych Łąkach. Gatunkami panującymi są oprócz kłoci woskownica i trzcina pospolita. Zabieg ochronny miał na celu ograniczenie ekspansji trzciny oraz olchy, które w szuwarze mają obecnie zbyt duży udział procentowy.
4. Ręczne usuwanie niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens parviflora DC.) z rodziny: Balsamowatych (Balsaminaceae) w okolicy punktu widokowego Gosań na powierzchni 30 arów oraz na około 50 arach wzdłuż drogi S3.
Pochodzenie rośliny: Azja Środkowa, gdzie występuje głównie w lasach liściastych.
Pierwsze obserwacje w Europie: ogród botaniczny w Genewie, lata 30-te XIX w.*
Na terenie Parku rozprzestrzenia się w pobliżu osiedli ludzkich (np. Kawcza Góra w okolicach Międzyzdrojów, tereny Parku przy osadzie Wicko), wzdłuż ciągów komunikacyjnych (droga 102, droga S3) i szlaków turystycznych (m.in. punkt widokowy na Górze Gosań). Występuje na siedliskach, gdzie gleby są zasobne w związki azotowe.
Zagrożenia: tworzy rozległe skupiska wypierając gatunki rodzime z dna lasów. Swoja ekspansywność zawdzięcza specyficznej budowie owoców. Ich lekkie potrącenie powoduje wyrzucanie nasion nawet na odległość 3-4 m.
Powodzenie zabiegu jest skutecznie pod warunkiem usuwania roślin przed kwitnieniem tj. na przełomie maja i czerwca w czasie kolejnych kilku sezonów. Ze względu na bardzo rozległe powierzchnie zajmowane przez roślinę w Parku usuwany obecnie jedynie w okolicach obszarów szczególnie cennych pod względem florystycznym (głównie Obszarów Ochrony Ścisłej).
* na podstawie książki Zbigniewa Podbielkowskiego pt. ,,Wędrówki roślin“, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995
Tekst:
mgr Iwona Kamińska
Fot.: Marek Szwarc