Hedera helix L. Bluszcz pospolity
z greckiego hédra = siedzenie, umocowanie; nazwa pochodzi prawdopodobnie od czepnych korzeni mocujących roślinę na podporze, z greckiego helíssein= wić się, owijać, skręcać, obracać; nazwa nawiązuje do cech j.w.
Rodzina: Araliowate (Araliaceae)
W Polskiej Czerwonej Księdze Roślin -gatunek nieskategoryzowany najczęściej niezagrożony. Kategoria zagrożenia w WPN- nie zagrożony (O) Liczebność w osobnikach na terenie WPN: >1000
Jest pnącym się krzewem, o długim, zdrewniałym pędzie nawet do 20 m długości. Liście zimozielone, ustawione na pędzie skrętolegle (tzn. że z jednego węzła na łodydze wyrasta tylko jeden liść). Dla bluszczu charakterystyczne jest zjawisko zwane heterofolią, co znaczy, że jego liście wykazują się zmienną budową: górne- na pędach kwitnących- są całobrzegie, podłużne i ostro zakończone, a dolne są zwykle pięcioklapowe o sercowatej nasadzie. Pęd bluszczu płoży się po ziemi lub pnie po murach, czy pniach drzew przy pomocy korzeni przybyszowych, gdzie w koronach drzew kwitnie i owocuje. W stanie dzikim zakwita bardzo rzadko. Jego niepozorne kwiaty są zielonobrunatne, zebrane w kuliste baldachy (osie boczne kwiatostanu zakończone są baldaszkami, w których kwiaty są zebrane po kilka na szypułkach jednakowej wysokości) . Mają zapach zgnilizny i zwabiają wiele owadów, m. in. pszczoły, trzmiele i muchy. Bluszcz kwitnie jesienią tzn. we wrześniu- październiku, po raz pierwszy w 8- 10 roku życia. Owocami są okrągławe, czarne jagody zawierające po 3 do 5 nasion. Owoce dojrzewają zima i wiosną przyszłego roku, dzięki czemu stanowią pokarm dla wielu gatunków w czasie, w którym pokarmu w lesie jest niewiele. Charakteryzuje się długowiecznością- znane są nawet okazy mające około 500 lat.
Bluszcz występuje w południowej, zachodniej i środkowej Europie oraz na Kaukazie i w Azji Mniejszej. Jest gatunkiem śródziemnomorsko- atlantyckim. Na terenie Polski osiąga on wschodnią granicę występowanie. Na Pomorzu nie jest gatunkiem zagrożonym, gdzie ma dość liczne ale rozproszone stanowiska; często bywa sadzony w parkach i na cmentarzach, skąd się rozprzestrzenia, dlatego liczba jego naturalnych stanowisk jest niełatwa do określenia.
Bluszcz wymaga łagodnego i wilgotnego klimatu, znacznego zacienienia oraz podłoża bogatego w składniki odżywcze, dobrze rozwija się szczególnie na podłożu wapiennym. W Wolińskim Parku Narodowym ogólne zasoby gatunku są spore, lecz rozmieszczone nierównomiernie. Na większości stanowisk rośnie on nielicznie i tylko płoży się, natomiast na klifie koło Lubina w łęgu fiołkowo- wiązowym (Violo odoratae- Ulmetum), gdzie kwitnie niezwykle bujnie i obficie, lecz na stosunkowo niewielkiej powierzchni. Poza naturalnymi stanowiskami sadzono bluszcz dawniej w Międzyzdrojach, Warnowie, Wisełce i Kołczewie. Bluszcz pospolity jest rośliną trującą, ale zarazem leczniczą, jednak z powodu objęcia go całkowitą ochroną eksploatacja bluszczu, a właściwie jego liści, na surowiec leczniczy możliwa jest wyłącznie z upraw.
Poniżej występowanie rośliny w Polsce i na świecie.
opracowały:
mgr Iwona Kamińska, mgr Ewa Lewicka