Lista gatunków gadów, występujących na terenie Wolińskiego Parku Narodowego nie jest długa. Możemy znaleźć na niej sześć gatunków. Są to: Padalec zwyczajny (Anguis fragilis), Jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), Jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara), Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), Gniewosz plamisty (Coronella austriaca) i Żmija zygzakowata (Viper berus).
Na szczególną uwagę zasługuje gatunek, który należy uznać za specyficzny dla Wolina, a którego stanowisko leżące na terenie naszego parku, jest najbardziej wysuniętym na północ stanowiskiem tego gatunku w Polsce. Mowa oczywiście o Gniewoszu plamistym.
Gady występują w bardzo różnorodnych biotopach na ogół jednak są przywiązane do miejsc ciepłych, silnie nasłonecznionych gdzie mają możliwość ogrzania ciała oraz sprawnego polowania. Szczególnie wartościowe dla gadów miejsca to stoki wzgórz o południowej wystawie ze zbiorowiskami kserotermicznymi, łąkowymi lub zaroślowymi w inicjalnej fazie ich rozwoju. Mozaikowe występowanie „cieplejszych plam” np. luk, polan, dróg, nasłonecznionych kamieni, wśród lasów stwarza warunki do tego, że gady możemy spotkać nawet wewnątrz zwartych lasów. Wykorzystują to szczególnie jaszczurki i padalce, a nawet żmija zygzakowata spotykana czasami w lasach mieszanych nawet ze stosunkowo dużym udziałem buka czy dębu. Terenów leśnych unika gniewosz plamisty bytujący w ciepłych biotopach nieleśnych Z wodami jezior silnie związany jest zaskroniec, również jaszczurka żyworodna preferuje miejsca wilgotne, zacienione – brzegi jezior, podmokłe łąki. Ważnym biotopem są położone przy lasach osady, gdzie najbardziej nasłonecznione miejsca są ulubionymi przez jaszczurkę zwinkę.
Zagrożenia – zagrożeniem jest naturalny proces zaniku ciepłych biotopów w drodze sukcesji, łapanie przez wałęsające się psy i koty.
Gniewosz plamisty. Gatunek ten, zwany również miedzianką, należy do węży małych i delikatnych. Ciało ma wysmukłe, głowa wąska i słabo odgraniczona od tułowia. Ogon jest raczej krótki, chwytny. Tarczki znajdujące się na głowie są duże i regularne, natomiast łuski grzbietu niewielkie. Ubarwienie grzbietu gniewosza jest brunatne rzadziej rdzawe i rdzawo szare. W tylnej części głowy występuje rysunek przypominający podkowę. Przez oko tego węża przechodzi charakterystyczna, ciemna, prawie czarna wstęga. Po bokach grzbietu, przebiegają ciemne pręgi, a wzdłuż grzbietu ciągnie się pasmo plamek upodabniające gniewosza do Żmii zygzakowatej. Barwa części brzusznej gniewosza, jest ceglasta, jasna lub żółtawa. Na terenie Parku, występują jednak osobniki mocno zbliżone ubarwieniem do Żmii zygzakowatej. Jeśli nie posiadamy dużej wprawy w odróżnianiu gatunków, pomoże nam rozróżnić gniewosza od żmii kształt źrenicy oka. U gniewosza, źrenica oka jest okrągła u żmii-pionowa. Ta cecha może przydać się w przypadku ukąszenia przez węża. O ile gniewosz jest gatunkiem całkowicie niejadowitym, o tyle jad żmii może okazać się niebezpieczny szczególnie dla osób o skłonnościach alergicznych, dlatego po ukąszeniu przez żmiję, powinniśmy natychmiast skorzystać z pomocy lekarskiej.
Gniewosz plamisty żyje na nasłonecznionych polankach leśnych lub zboczach wzgórz, najczęściej wszędzie tam, gdzie można spotkać Jaszczurkę zwinkę. Żywi się niemal wyłącznie jaszczurkami i padalcami, które zanim połknie, najpierw unieruchamia splotami swojego ciała. Ze snu zimowego budzi się w kwietniu, a gody rozpoczyna w maju. Młode przychodzą na świat w sierpniu lub we wrześniu. Jednorazowo, wąż ten składa do 15 jaj. W sen zimowy gniewosz zapada w październiku. Gatunek ten zamieszkuje prawie całą Europę. W naszym kraju był dość pospolity jednak nigdy tak jak zaskroniec. Obecnie jest gatunkiem chronionym i dość rzadkim. Liczniejszy w regionach południowych Polski, unika jednak gór z wyjątkiem Pienin.
Z pozostałych gatunków na uwagę zasługuje Jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara). Mała jaszczurka, o długości ciała zaledwie do 6,5 cm długości. Ogon 1,5 do 2 razy dłuższy niż ciało, gruby, głowa mała, pysk zaostrzony, nogi krótkie i stosunkowo słabe. Ubarwienie i rysunek bardzo zmienne, zwykle w różnych odcieniach brązu, brunatne, oliwkowe lub szare, często nawet czarne lub czarno-brązowe, na grzbiecie i bokach ciała jasne i ciemne plamki tworzą wstęgi, brzuch u samców pomarańczowy, u samic białawy, u obu płci często z licznymi ciemnymi plamkami. Gody odbywa w maju i czerwcu, a w końcu sierpnia i we wrześniu samica “rodzi” od 5 do 14 młodych. Uwaga nazwa gatunku wiąże się ze sposobem rozmnażania, jest to w obrębie rodziny jedyny gatunek jajożyworodny. Żywi się owadami, dżdżownicami i nagimi ślimakami.
W całej Polsce pospolita, szczególnie liczna w górach. Objęta ochroną gatunkową.
Kolejnym gatunkiem gadów spotykanym na terenie Wolińskiego Parku Narodowego, jest Żmija zygzakowata (Vipera berus). Jest to jedyny jadowity wąż żyjący w Polsce. Żmija należy do węży jadowitych z grupy tzw.solenoglypha, których aparat jadowy wykazuje najwyższy stopień rozwoju: górna szczęka jest zredukowana i służy do osadzania zębów jadowych. Zęby te wyposażone są w kanaliki, którymi jad dostaje się do ciała ofiary.W czasie spoczynku zęby te są złożone.W czasie ataku żmija ustawia je za pomocą mięśni w pozycji dogodnej do zadania ciosu.
Ciało tego węża jest grube i ociężałe. Głowa płaska,szeroka o sercowatym kształcie, bardzo wyraźnie odgraniczona od reszty ciała, okryta drobnymi tarczkami. W odróżnieniu od innych węży oko żmiji ma pionową źrenicę (patrz rycina powyżej). Ogon jest bardzo krótki. Długość ciała żmij żyjących w Polsce dochodzi do 75 cm.
Żmija zygzakowata ma nadzwyczaj zmienne ubarwienie. Do najczęściej spotykanych typów należą formy o szarym lub brązowym grzbiecie, z wyraźnie zaznaczoną zygzakowatą, czarną wstęgą, ciągnącą się od karku do końca ogona (“wstęga kainowa”). Dosyć częste są u tego gatunku osobniki melanistyczne, o jednolicie czarnym ubarwieniu.
Ze snu zimowego budzi się żmija w marcu, okres godowy przypada u niej w kwietniu i maju. Wąż ten jest gatunkiem jajożyworodnym. Młode przychodzą na świat w sierpniu i we wrześniu, w ilości nie przekraczającej 20 sztuk w jednym miocie. Żmija nasza jest wprawdzie zwierzęciem nocnym, poluje jednak również chętnie i w ciągu dnia. W upalne dni lubi się ona godzinami wygrzewać w promieniach słońca. Poluje prawie wyłącznie na drobne ssaki- rzadziej na jaszczurki i żaby. Ofiarę swoją uśmierca działaniem jadu i dopiero wtedy ją połyka. Jad żmii charakteryzuje się silnym działaniem miejscowym (opuchlizna, ból) oraz działa paraliżująco na organizm (system trawienny, oddechowy itp.). Jad ten może być śmiertelny dla człowieka. W sen zimowy zapada żmija zygzakowata w październiku. Wbrew mniemaniom, żmija zygzakowata jest zwierzęciem bardzo delikatnym, szczególnie słabo odpornym na lekkie nawet obrażenia ciała.
W całej Polsce żmija zygzakowata jest dosyć pospolita, jednakże tylko w tych miejscach, w których znajduje odpowiednie dla siebie środowisko. Szczególnie liczna jest w Karpatach (Bieszczady), natomiast niezbyt licznie występuje w Tatrach, gdzie została prawdopodobnie znacznie przetrzebiona. Żmija zygzakowata nigdy nie atakują aktywnie i może być niebezpieczna, tylko w przypadku bezpośredniego zetknięcia (np. nastąpienie bosą nogą).
W Polsce jest to gatunek chroniony!!!