Ekosystemy nieleśne stanowią jedne z najcenniejszych pod względem przyrodniczym obszarów Wolińskiego Parku Narodowego. Dzięki nim Park odznacza się dużą różnorodnością szaty roślinnej, a w konsekwencji całości przyrody, co ma szczególne znaczenie w ochronie “in situ” szeregu gatunków rzadkich flory i fauny. Do podstawowych walorów szaty roślinności nieleśnej zaliczyć trzeba następujące:
Różnorodność i bogactwo gatunkowe
Dzięki dużemu zróżnicowaniu zajmowanych przez roślinność nieleśną miejsc, możliwe jest występowanie szeregu bardzo różnych pod względem wymagań roślin. Występowanie ponad dwudziestu różnorodnych zbiorowisk to możliwość występowania szeregu rzadkich gatunków roślin, np. pajęcznica liliowata (Anthericum liliago), arcydzięgiel litwor (Archangelica litoralis s.maritimus), mlecznik nadmorski (Glaux maritima), czosnek kątowaty (Alium angulosum), kłoć wiechowata (Cladium marisci), woskownica (Myrica gale) czy roślinność torfowisk – rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifdolia), woskownica europejska (Myrica gale), to gatunki często rzadkie i ustępujące ściśle związane współtworzonymi, a coraz rzadszymi fitocenozami np. szuwarów halofilnych (bardzo nieliczne stanowiska na terenie Polski) czy zbiorowiskami zagrożonymi i ustępującymi np. torfowiska wysokie czy szuwary kłociowe. Występowanie „żywych” wciąż zmieniajacych się klifów nadmorskich warunkuje również utrzymanie występowania bardzo rzadkiego zbiorowiska leśnego, jakim jest bałtycka buczyna storczykowa – Cephalantero rubrae-Fagetum.
Ostoja fauny
Ekosystemy nieleśne to biotop dla wielu gatunków fauny – szczególnie obszar delty Świny jest miejscem bardzo cennym dla wielu gatunków fauny, zwłaszcza ptaków, w tym kilku gatunków stenotypowych. Lęgi wyprowadzają tutaj m.in. biegus zmienny (Calidris alpina), wodniczka (Acrocephalus paludicola), ohar (Tadorna tadorna), błotniak łąkowy (Circus pygargus), zaś w okresie przelotów mogą tutaj wypoczywać wielotysięczne stada gęsi , kaczek i ptaków z rzędu siewkowych. Zwłaszcza dla tych ostatnich nadmorska plaża to jeden z głównych szlaków migracyjnych. Ciepłolubne murawy w obrębie Doliny Trzciągowskiej są m.in. miejscem występowania gniewosza plamistego (Coronella austriaca). Kserotermiczne zbocza klifu nadzalewowego są biotopem wielu gatunków ciepłolubnych mięczaków i owadów, szczególnie pszczołowatych (Apidae).
Walory krajobrazowe i kulturowe
Szczególnie cenne pod względem krajobrazowym są niepowtarzalne i specyficzne dla wyspy Wolin zróżnicowane pod względem budowy i fizjonomii klify oraz rozległe otwarte przestrzenie archipelagu wysp delty Świny. Podmokłe wyspy Delty Świny, torfowiska Drożkowych łąk oraz łaki Doliny Trzciągowskiej to również miejsca , które przez setki lat człowiek wykorzystywał rolniczo – miejsca wypasu zwierząt, źródło siana, materiału ściółkowego czy materiału na pokrycia dachów (trzcina). Ekstensywna gospodarka była podstawowym warunkiem z jednej strony „gospodarczego” wykorzystania tych terenów, a z drugiej utrzymania ich przyrodniczego bogactwa. Wykorzystanie rolnicze tych terenów było w przeszłości jednym z ważniejszych (obok rybołówstwa) źródeł utrzymania takich wsi jak Wicko, Wapnica czy Przytór i Łunowo.